آیا هیچ اطلاعاتی از بیماری آسپرژیلوزیس دارید؟ به نظرتان آسپرژیلوزیس در پرندگان چگونه است؟ آسپرژیلوزیس یک بیماری قارچی است که توسط قارچهای جنس آسپرژیلوس Aspergillus) ) ایجاد میشود و پرندگان را تحتتأثیر قرار میدهد.
این بیماری، یکی از مهمترین بیماریهای تنفسی و سیستمیک در پرندگان به شمار میآید و در صورت عدم تشخیص و درمان بهموقع، میتواند به مشکلات جدی و حتی مرگ منجر شود.
آشنایی با قارچ آسپرژیلوس
قارچ آسپرژیلوس یک قارچ ساپروفیت است که به طور طبیعی در محیطزیست یافت میشود. این قارچ معمولاً در مواد آلی در حال پوسیدگی، خاک، بستر پرندگان و غذاهای ذخیرهشده وجود دارد.
از میان گونههای مختلف آسپرژیلوس، گونههای Aspergillus fumigatus و Aspergillus flavus بیشترین ارتباط را با ایجاد بیماری در پرندگان دارند.
پرندگان به دلیل ویژگیهای آناتومیکی و فیزیولوژیکی دستگاه تنفسی خود بیشتر در معرض ابتلا به آسپرژیلوزیس هستند. ساختار دستگاه تنفسی پرندگان شامل کیسههای هوایی و مجاری تنفسی پیچیدهای است که گردش هوا در آنها قویتر از پستانداران است. این ساختار تنفسی، پرندگان را نسبت به استنشاق اسپورهای قارچ آسیبپذیرتر میکند.
علل بروز آسپرژیلوزیس در پرندگان
- عوامل محیطی: محیطهای مرطوب و گرم بستر مناسبی برای رشد قارچ آسپرژیلوس فراهم میکنند. حتی دانههای کپکزده و غذاهای آلوده منبع اصلی اسپورهای قارچ هستند. لازم به ذکر است که در مکانهایی با تهویه ناکافی، اسپورهای قارچ میتوانند بهراحتی تجمع پیدا کرده و محیط را آلوده کنند.
- ضعف سیستم ایمنی: پرندگانی که به دلیل بیماریهای زمینهای، استرس و یا سوءتغذیه دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آسپرژیلوزیس قرار دارند.
- استفاده طولانیمدت از آنتیبیوتیکها: استفاده نادرست از آنتیبیوتیکها میتواند منجر به اختلال در تعادل فلور طبیعی بدن شود و شرایط را برای رشد قارچ فراهم کند.
- آسیب به دستگاه تنفسی: استنشاق گردوغبار، دود و مواد شیمیایی میتواند به بافتهای دستگاه تنفسی آسیب برساند و خطر عفونت قارچی را افزایش دهد.
علائم آسپرژیلوزیس در پرندگان
آسپرژیلوزیس میتواند به دو شکل حاد و مزمن بروز کند. هر کدام از این اشکال با علائم خاصی همراه هستند.
عمومی
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- ضعف عمومی
- تغییر در رفتار (بیقراری یا بیحالی)
علائم تنفسی
- تنگی نفس
- خسخس سینه
- صدای غیرطبیعی در حین تنفس
- خروج ترشحات از بینی
عصبی
- از دست دادن تعادل
- لرزش
- فلجی
علائم گوارشی
- اسهال
- بیاشتهایی
- استفراغ

اشکال بیماری آسپرژیلوزیس در پرندگان
آسپرژیلوزیس حاد: این شکل از بیماری معمولاً در اثر استنشاق مقدار زیادی از اسپورهای قارچ ایجاد میشود و اغلب منجر به مرگ ناگهانی میگردد. پرندگان جوان و آنهایی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
آسپرژیلوزیس مزمن: این نوع از بیماری بهتدریج ایجاد شده و بیشتر در پرندگان بالغ دیده میشود. در این حالت، قارچها معمولاً در کیسههای هوایی و دستگاه تنفسی تحتانی پرنده تجمع میکنند.
روشهای تشخیص آسپرژیلوزیس در پرندگان
تشخیص آسپرژیلوزیس معمولاً شامل ترکیبی از روشهای بالینی، آزمایشگاهی، و تصویربرداری است. در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
معاینه بالینی
دامپزشک از طریق مشاهده علائم و بررسی وضعیت سلامت پرنده به تشخیص اولیه میرسد.
آزمایش
- کشت قارچی: شناسایی گونه قارچ از طریق کشت نمونههای دستگاه تنفسی
- آزمایش خون: ارزیابی میزان گلبولهای سفید و نشانگرهای التهابی
تصویربرداری
- رادیوگرافی و سیتیاسکن: بررسی وجود ضایعات قارچی در دستگاه تنفسی
- آندوسکوپی: مشاهده مستقیم کیسههای هوایی و مجاری تنفسی
درمان آسپرژیلوزیس در پرندگان
میتوان گفت درمان آسپرژیلوزیس بهشدت بیماری، وضعیت عمومی پرنده و دسترسی به امکانات درمانی بستگی دارد. درمان معمولاً شامل داروهای ضدقارچی مانند Itraconazole و Voriconazole است.
این داروها از مؤثرترین داروهای ضدقارچ برای درمان آسپرژیلوزیس هستند. حتی در موارد شدید، Amphotericin B بهصورت تزریقی تجویز میشود.
سپس میتوانید با تقویت سیستم ایمنی و مصرف مکملهای تغذیهای مانند ویتامین A و ویتامین C میتواند به تقویت سیستم ایمنی پرنده کمک نمایید.
در نظر داشته باشید که بهبود شرایط محیطی در این امر تأثیر به سزایی خواهد داشت. با فراهم کردن افزایش تهویه و حذف منابع آلوده مانند بستر کثیف یا غذای آلوده محیط را پاک نمایید. در آخر باید بدانید زمانی که پرنده دچار مشکلات حاد تنفسی است، اکسیژن درمانی میتواند جان او را نجات دهد.
پیشگیری از آسپرژیلوزیس در پرندگان
مدیریت بهداشت محیط: تمیز کردن منظم قفس و بستر، استفاده از مواد ضدعفونیکننده و اجتناب از ذخیره غذا در مکانهای مرطوب لازم است.
- تغذیه مناسب: یک رژیم غذایی متعادل و غنی از ویتامینها و مواد معدنی میتواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند.
- تهویه مناسب: مطمئن بودن از گردش هوای کافی در محیط نگهداری پرنده میتواند از تجمع اسپورهای قارچ جلوگیری کند.
- کنترل استرس: استرس میتواند سیستم ایمنی پرنده را تضعیف کند؛ بنابراین، باید تلاش شود تا محیط زندگی پرنده آرام و بدون تنش باشد.