یبوست در کودکان میتواند ناشی از عوامل محیطی، عادات زندگی و همچنین عوامل پزشکی باشد. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به بررسی علل، علائم و روشهای درمانی یبوست در کودکان پرداخته و همچنین راهکارهای مؤثری برای مدیریت این عارضه ارائه میدهیم.
درمانهای خانگی یبوست در کودکان
در این بخش به بررسی روشهای خانگی برای درمان یبوست در کودکان میپردازیم.
افزایش مصرف فیبر
میوهها و سبزیجات غنی از فیبر مانند آلو، گلابی و سبزیجات برگدار را به رژیم غذایی کودکان اضافه کنید.
نوشیدن مایعات کافی
به طور کلی مصرف مایعات مانند آب و آبمیوههای طبیعی مانند آب سیب و آبآلو به نرم شدن مدفوع کمک زیادی میکند.
تحرک بدنی
حتماً کودک خودتان را تشویق کنید تا فعالیتهای ورزشی منظم داشته باشد تا حرکات روده آنها تحریک شود.
ماساژ شکم
همچنین میتوانید گاهی اوقات شکم کودک را با روغن زیتون یا کنجد ماساژ دهید تا به تسهیل دفع کمک شود.
درمانهای دارویی برای یبوست کودکان
در موارد شدیدتر که درمانهای خانگی مؤثر نباشند، پزشک ممکن است داروهایی تجویز کند تا به فرزند شما کمک شود.
ملینها
درمانهای ملین مانند متاموسیل یا سیتروسل توسط پزشک تجویز میشود که باید تحتنظر حتماً طبق دستور پزشک مصرف کنید.
شیاف گلیسیرین
گاهی اوقات پزشکان برای نرم کردن مدفوع برای کودکانی که قادر به بلع قرص نیستند شیاف گلیسیرین تجویز میکند.
تنقیه
اگر یبوست کودک شما در حدی شدید است که مبتلا به انسداد روده شده، در این صورت ممکن است پزشک تنقیه رو توصیه کند.
نکات مهم در هنگام درمان یبوست نوزادان
دقت کنید به نوزادان زیر ۶ ماه به هیچ وجه آبآلبالو ندهید، زیرا حاوی یک تحریک کننده طبیعی روده است و حتی زمانی که رقیق شده باشد، برای نوزادان بسیار مضر است.
هیچوقت شکر، عصاره یا غلات برنجی را به شیر نوزادان اضافه نکنید، زیرا هیچگونه کمکی به درمان یبوست آنها نمیکند.
قبل از ۴ تا ۶ ماهگی به نوزادان غذاهای جامد ندهید، زیرا باعث یبوست میشود.
نشانههای یبوست در کودکان چیست؟
شما والدین گرامی باید با نشانههای یبوست و کودکان آشنا باشید تا به محض مشاهده آن برای درمان این مشکل اقدام کنید. در ادامه این مطلب برخی از نشانههای یبوست در کودکان را شرح میدهیم.
- معمولاً کودکانی که دچار یبوست هستند هنگام مدفوع درد خفیف تا شدیدی دارند.
- همچنین برخی از آنها پاهای خودشان را جمع کرده یا اینکه موقع هنگام دفع مدفوع، گریه کرده یا از نشستن روی سنگ توالت اجتناب میکنند.
- درصورتیکه یبوست ادامه داشته باشد، ممکن است کودک شما به دستشویی نرود و حتی شلوار خودش را کثیف کند. به طور کلی برای کودکان بالای یک سال کثیف کردن شلوار ممکن است نشانهای از یبوست باشد.
- برخی از کودکان مبتلا به یبوست احساس ناراحتی در ناحیه شکم مانند درد و نفخ دارند.
- اگر هنگام اجابت مزاج، خون مشاهده کردید، میتواند نشان دهنده فشار آوردن و ایجاد شکاف در مقعد باشد.
- همچنین یکی دیگر از علائم یبوست در کودکان این است که آنها کمتر از ۴ بار دفع مدفوع در هفته دارند.
- مدفوع اینگونه کودکان معمولاً سفت بوده و بسیار سخت دفع میشود.
- از جمله نشانههای دیگر یبوست در دوران کودکی این است که مدفوع اینگونه کودکان شبیه مدفوع خرگوش یا گلولههای کوچک است.
علت یبوست در کودکان
در این بخش به بررسی چندین عامل میپردازیم که ممکن است به ایجاد یبوست در کودکان کمک کند.
نگه داشتن مدفوع
برخی از کودکان از اجابت مزاج دردناک ترس دارند و در نتیجه مدام مدفوع خودشان را نگه میدارند. این مورد باعث ایجاد یبوست میشود.
مشکلات رژیمی
اگر در رژیم غذایی کودک فیبر کافی وجود ندارد یا اینکه به مقدار مناسب مایعات مصرف نمیکند، ممکن است مبتلا به یبوست شود.
عوارض جانبی داروها
همچنین برخی از داروها ممکن است عوارضی مانند یبوست ایجاد کند.
انواع یبوست در کودکان چیست؟
به طور کلی در کودکان دو نوع یبوست وجود دارد یبوست ارگانیک و عملکردی که تفاوت آنها را در ادامه مطلب شرح میدهیم.
یبوست ارگانیک
این نوع یبوست معمولاً به دلیل بیماریهایی مانند سلیاک یا مشکلات تیروئید در کودکان ایجاد میشود که البته بسیار نادر است.
یبوست عملکردی
اکثر کودکان مبتلا به یبوست عملکردی هستند که این مورد به دلیل نگه داشتن مدفوع در آنها ایجاد میشود.
درمان عوارض یبوست چیست؟
یبوست در کودکان ممکن است عوارضی مانند هموروئید یا بواسیر، همچنین شقاق یا ترکهای مقعدی را در پی داشته باشد. به همین دلیل پزشکان ممکن است رژیم غذایی کودکان را برای جلوگیری از یبوست را تغییر دهند. همچنین استفاده از ملینها نیز پیشنهاد میشود
کودک خودتان را تشویق کنید تا برای تسکین ناراحتی در ناحیه آسیبدیده حمام گرم داشته باشد.
همچنین اگر یبوست کودک شما به مدت طولانی درمان نشود، در این صورت مبتلا به انسداد روده میشود. این عارضه باعث ایجاد تهوع، استفراغ، درد شدید در ناحیه شکم و همچنین کاهش اشتها خواهد شد. البته در برخی از موارد ممکن است کودکان مبتلا به تب شوند. در این صورت حتماً باید به پزشک گوارش مراجعه کنید تا به دستگاه گوارش و سلامت کلی کودک شما آسیب جدی وارد نشود.
علاوه بر این ممکن است یبوست باعث اختلال در روند طبیعی رشد و تغذیه کودک شما شود. اینگونه کودکان معمولاً از خوردن غذا اجتناب میکنند و هنگام دفع مدفوع نیز درد و ناراحتی زیادی دارند. حتی نوزادان در چنین شرایطی نمیتوانند به درستی شیر بخورند. در نتیجه رشد اینگونه کودکان یا نوزادان کندتر از سایر هم سن و سالهای آنها است. علاوه بر این، به دلیل اینکه مواد مغذی کافی به بدن آنها نمیرسد ممکن است دچار سایر مشکلات تغذیهای شوند.
یکی دیگر از عوارض یبوست در کودکان گریههای طولانیمدت و اختلال خواب آنها است. در واقع اگر یبوست کودک یا نوزادتان درمان نشود و آنها از غذاخوردن و تغذیه مناسب اجتناب کنند، بر روی سلامت کلی اینگونه کودکان تأثیر منفی میگذارد.
نحوه مراجعه به پزشک
اگر یبوست فرزند شما بیشتر از دو هفته طول کشید و با درمانهای خانگی بهبود نیافت، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک ابتدا از بیماریهای گذشته فرزندان سؤالاتی خواهد کرد. همچنین در مورد میزان فعالیتهای بدنی و رژیم غذایی او نیز از شما سؤال میپرسد. در صورت صلاح دید متخصص یک معاینه فیزیکی از کودکان و عمل آورده و با دستکش مقعد او را بررسی میکند. گاهی اوقات متخصصان درخواست آزمایش مدفوع میکنند تا مدفوع را برای آزمایشات خاص بررسی کنند. همچنین ممکن است از شکم شما اشعه ایکس به عمل آورند تا مشخص شود که آیا انسدادی در شکم وجود دارد یا خیر. بیوپسی رکتال در موارد پیشرفتهتر انجام میشود. در این صورت نمونه کوچکی از بافت روده را برداشته تا متوجه شوند عملکرد طبیعی بافت عصبی روده چگونه است.
برخی از پزشکان ممکن است برای کودکان آزمایش خون تجویز کنند تا مشکلات تیروئید آنها نیز بررسی شود.
ویژگیهای بهترین دکتر برای یبوست کودکان
در این بخش به بررسی ویژگیهای بهترین دکتر یبوست برای کودکان میپردازیم. به طور کلی انتخاب یک پزشک متخصص برای درمان یبوست از اهمیت ویژهای برخوردار است. اینگونه پزشکان نه تنها باید دانش خودشان را در این زمینه به روز نگه دارند و از جدیدترین روشهای تشخیص و درمان یبوست برای کودکان آشنا باشند، بلکه باید صبر و حوصله کافی برای درمان کودکان را دارا باشند. اگر پزشک صبور باشد با کودک شما به خوبی رفتار میکند و همین ارتباط خوب با متخصص باعث بهبود درمان میشود.
درمان یبوست در کودکان از نظر طب سنتی
پزشکان طب سنتی مصرف عسل، آب پرتقال، آب آلو بخارا، استفاده از حبوبات، مصرف شکر قهوهای، ترکیب شیر با خرما یا کشمش و همچنین استفاده از روغن نارگیل در وعدههای غذایی را توصیه میکنند. همچنین به گزارش پزشکان طب سنتی استفاده از عرقهای گیاهی مانند عرق رازیانه، عرق گزنه و عرق نعنا غنی از فیبر هستند و برای مدیریت یبوست بسیار مؤثر واقع میشوند. اینگونه پزشکان معتقد هستند که شربت خاکشیر یک نوشیدنی مفید برای درمان یبوست است. سبوس نیز به عنوان یک ماده غذایی سرشار از فیبر برای نرم شدن مدفوع از اهمیت ویژهای برخوردار است.
نظرات مردم در مورد در کودکان
در این بخش به بررسی نظرات مردم در مورد یبوست در کودکان میپردازیم.
♦ یکی از افراد پیام داده که دختر من ۳ سالش است. اما درد شدید شکم و مقعد دارد، همچنین دچار یبوست شده است. هیچکدام از درمانهای خانگی برای فرزندم جواب نداده، همچنین به پزشک اطفال مراجعه کردیم باز هم درمان نشده است. به نظر شما چه کاری باید انجام دهیم؟
پاسخ این است که دوست عزیز به طور کلی یبوست در کودکان دلایل مختلفی دارد که نیاز به پیگیری دقیق شما است. اگر هیچکدام از درمانهای خانگی جواب نداده به پزشک متبحر و باتجربه مراجعه کنید. اینگونه پزشکان معمولاً درمانهای پزشکی مانند شربت ملین یا داروهای خاصی را برای رفع این مشکل کودکان تجویز میکنند. علاوه بر این، برای کاهش درد شکم و مقعد از پزشکتان درخواست کنید تا پمادهای مخصوص و شیافهای مقعدی تجویز کند. همچنین در رژیم غذایی کودکتان حتماً آب زیاد و فیبر کافی بگنجانید و به او آموزش دهید که تحرک کافی در طی روز داشته باشد.
♦ فرد دیگری پیام داده که آیا سیب برای درمان یبوست مفید است؟
بله دوست عزیز به طور کلی سیب و گلابی حرکات روده را بهبود بخشیده و باعث دفع راحتتر شما میشود. به دلیل اینکه این دو میوه سرشار از فیبر، فروکتوز و سوربیتول است. در نتیجه باعث بهبود هضم غذا شده و یبوست شما را برطرف میکند.
♦ یکی دیگر از افراد پیام داده چه زمانی یبوست در کودکان خطرناک است؟
پاسخ این است که معمولاً اگر یبوست کودک شما بیش از دو هفته طول بکشد یا اینکه خون در مدفوع فرزندتان مشاهده کردید یا دچار هرگونه بیاشتهایی و تب شدند، به پزشک مراجعه کنید.
♦ یکی دیگر از افراد پیام داده که من یک دوقلوی دختر دارم که الان یک سال و ۱۱ ماهشان شده است. تقریباً ۲۰ روز است که هر دوی آنها را از شیر گرفتم. البته قول اول پس از ۶ ماهگی همراه شیر غذا نیز مصرف میکرد. الان هم اکنون هنگام دستشویی به خودش فشار زیادی وارد کرده و همیشه گریه میکند. به نظرم دچار یبوست شده است. به نظر شما چه کاری انجام دهیم؟
پاسخ این است که دوست عزیز برای درمان یبوست سعی کنید مایعات مصرفی کودکان را افزایش دهید. همچنین رژیم غذایی مناسب داشته باشید و به فرزندان خودتان آموزش دهید که در طی روز فعالیت بدنی مناسب داشته باشند. اگر با این راهکارهای خانگی بهبود نیافتند، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
♦ فرد دیگری پیام داده که پسر من ششساله است. پس از تصادف چند روز است که نمیتواند مدفوع کند، اگر امکان دارد مرا راهنمایی کنید.
پاسخ این است که اگر فرزند شما نمیتواند پس از تصادف دفع راحتی داشته و مدفوع کند، ممکن است به سیستم گوارشی او آسیب وارد شده باشد. در اسرع وقت برای تشخیص دقیق و درمان مناسب به متخصص مراجعه کنید.
♦ یکی دیگر از افراد پیام داده که اگر شکم کودک خودتان را در جهت عقربههای ساعت با روغن زیتون ماساژ دهید، آن کودک دفع راحتتری خواهد داشت و به مرور زمان یبوستش برطرف میشود.
♦ یکی دیگر از افراد پیام داده که من یک پسر ۱۹ماهه دارم و مدام مدفوع خودش را نگه میدارد. مدفوع او خیلی سفت و بزرگ است و مشکل یبوست دارد، به حدی که هنگام دفع گریه میکند. احساس مدفوع دارد، اما نمیکند. هر کاری بگید انجام دادم. ماساژ روغن زیتون، مصرف مایعات و موارد از این قبیل را در برنامه روزانه کودک خودم قرار دادم. نمیدانم چه کاری انجام دهم.
پاسخ این است که دوست عزیز باید شما باید با پزشک اطفال مشورت کنید معمولاً برای چنین مشکلی مصرف پیدرولاکس روزی ۱۰ گرم میتواند مفید واقع شود. البته پودر را باید با یک لیوان آب مخلوط کنید و قبل از مصرف آن، حتماً با پزشک مشورت کنید.
♦ یکی دیگر از افراد پیام داده که دختر من ۲ سالش است. مدت زیادی است که یبوست دارد، همچنین دچار ورم شکمی و بیاشتهایی شده است. حتی با مراجعه پزشک هم بهتر نشده است و هر دارویی مصرف میکند چندان تغییر خاصی نمیکند. اگر امکان دارد راهنمایی کنید.
پاسخ این است که دوست عزیز سعی کنید قبل از خواب یا در طی روز به فرزند خودتان هویج خام بدهید. همچنین میتوانید سایر میوهها را در برنامه روزانه فرزندتان قرار دهید، میتوانید آنها را رنده کنید. آب هویج تازه به اندازه یک لیوان و نیم در طی روز تأثیر دارد. ولی اگر خود هویج را بخورید تأثیر آن بیشتر است. حتماً سعی کنید شب قبل از خواب هویج میل کند اگر با این درمانهای خانگی بهبود نیافت، حتماً به پزشک باتجربه مراجعه کنید.
♦ یکی دیگر از افراد پیام داده که به صورت تجربی آلوی خشک را خیس کردم. هنگامی که نرم شد به فرزندم دادم. به نظرم تأثیر خوبی بر یبوست دارد. همچنین برای نوزادان دو ماه به بالا به صورت تجربی کمی خاکشیر و آب تأثیرگذار است. البته باید تحت نظر پزشک این موارد را به نوزاد خودتان بدهید. همچنین یکی دیگر از افراد معتقد است که لواشک محلی برای درمان یبوست تأثیرگذار است.
♦ یکی دیگر از افراد پیام داده که کودک من ۹ سالش است. چه اقداماتی برای درمان یبوست او پیشنهاد میدهید؟
به طور کلی برای فرزند شما مصرف غذاهای فیبردار، افزایش مصرف مایعات، خوردن میوه، همچنین غذاهایی با چربی سالم و انجام فعالیت بدنی در طی روز پیشنهاد میشود. اگر بهبود نیافت، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است شربتهایی مانند لاکتولوز، سوربیتول، هیدروکسید منیزیم و دوکوزات سدیم برای درمان یبوست تجویز کند.
♦ یکی دیگر از افراد پیام داده که آیا ترکیب ماست با گل محمدی خشک شده برای درمان یبوست در کودکان مفید است؟
پاسخ این است که معمولاً اکثر پزشکان طب سنتی این ترکیب را برای یبوست مفید میدانند. درواقع به دلیل اینکه ماست حاوی پروبیوتیک است، به بهبود عملکرد رودهها کمک زیادی میکند. همچنین گل محمدی خشک شده فیبر و خاصیت ملین کنندگی طبیعی دارد و باعث میشود که باعث تحریک روده شده و دفع را آسانتر کند. شما عزیزان میتوانید حتی آن را پودر کنید و یک قاشق از آن را به ماست اضافه کنید. این ترکیب را میتوانید در میانوعده یا صبح ناشتا مصرف کنید تا به تنظیم گوارش شما کمک شود.
سخن پایانی
یبوست در کودکان یکی از مشکلات شایع است که با سبک زندگی مناسب و رعایت نکات تغذیهای به خوبی قابل مدیریت است. البته اگر با وجود هرگونه اقدامات خانگی، این مشکل در کودک شما ادامه داشت، حتماً به متخصص مراجعه کنید. همچنین میتوانید به صورت آنلاین از پزشک اطفال مشاوره دریافت کنید. پس از اینکه علت یبوست کودک شما شناسایی شد درمان مناسب برای آن در نظر گرفته میشود. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به درمان یبوست در کودکان به طور کامل پرداخته شد. اگر شما عزیزان نیز هرگونه تجربهای در این مورد دارید میتوانید در انتهای مقاله بخش نظرات پیام خودتان را ثبت کنید.