آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی محسوب میشود که نه تنها بر روی مفاصل تأثیر میگذارد، بلکه بر کیفیت زندگی افراد نیز نقش دارد. این بیماری که باعث درد، التهاب و مشکلات حرکتی میشود، مفاصل کوچک و بزرگ بدن را درگیر میکند، البته علائم آن به تدریج نمایان میشود. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به بررسی نشانههای اینگونه بیماری، نحوه تشخیص و مدیریت آن میپردازیم.
نشانههای اولیه روماتیسم مفصلی چیست؟
به طور کلی آرتریت روماتوئید باعث درد مفاصل و التهاب میشود. در واقع هنگامی که سیستم ایمنی بدن به درستی کار نکند، به پوشش مفاصل که سینوویال نامیده میشود حمله میکند. البته دقت کنید این بیماری معمولاً زانوها، دستها یا حتی مچ پاها را در هر دو طرف بدن مانند هر دو دست یا هر دو زانو درگیر میکند. اما این بیماری فقط به این مفاصل خلاصه نمیشود، بلکه باعث ایجاد مشکلاتی در سایر قسمتهای بدن نیز میشود. مانند قرنیه، چشمها، سیستم گردش خون یا حتی ریهها را درگیر میکند.
به طور کلی روماتیسم مفصلی دارای علائم اولیه پیشرفته است. در ادامه این مطلب نشانههای اولیه که معمولاً بیماری با آن آغاز میشود را شرح میدهیم.
احساس خستگی
این نوع خستگی معمولاً هفتهها یا حتی ماهها قبل از بروز هرگونه علائمی ایجاد میشود.
سفتی مفاصل صبحگاهی
بسیاری از بیماران در صبحها در مفاصل احساس سفتی دارند. این علائم ممکن است بیشتر از حتی ۳۰ دقیقه نیز طول بکشد.
درد مفاصل
یکی دیگر از علائم اولیه آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی این است که اینگونه بیماران ابتدا در مفاصل کوچک، دستها و پاها احساس درد دارند و سپس به سایر مفاصل گسترش مییابد.
تورم مفاصل
هرگونه التهاب در مفاصل باعث بزرگتر شدن آنها شده و در این صورت اینگونه افراد احساس گرما در هنگام لمس میکنند.
تب خفیف
معمولاً بیمارانی که تازه مبتلا به روماتیسم مفصلی شدهاند، دچار تب خفیف شده که نشانهای از التهاب است.
علائم پیشرفته روماتیسم مفصلی چیست؟
هنگامی که بیماری پیشرفت کند، ممکن است علائمی که در ادامه این مطلب به آن پرداخته میشود، بروز کند.
کاهش دامنه حرکتی
یکی از علائم پیشرفته روماتیسم مفصلی کاهش دامنه حرکتی است. در واقع التهاب مزمن میتواند منجر به این مشکل شود.
احساس بیحسی یا گزگز
اگر بر اعصاب ناشی از التهاب و تاندونها فشار وارد شود، ممکن است منجر به سوزن سوزن شدن یا هرگونه بیحسی شود.
ضعف عمومی
یکی دیگر از علائم پیشرفته روماتیسم، ضعف عمومی یا کاهش انرژی است. در واقع اینگونه افراد در طول روز انرژی کافی برای انجام کارهایشان را ندارند.
تغییرات وزن و اشتها
کاهش اشتها و وزن نیز یکی دیگر از علائم پیشرفته این بیماری محسوب میشود.
نحوه تشخیص علائم روماتیسم مفصلی
همانطور که میدانید پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین تشخیص به موقع این بیماری از اهمیت ویژه برخوردار است تا از شدت یافتن نشانههای آن پیشگیری شود. در ادامه این بخش به بررسی روشهای تشخیص روماتیسم مفصل میپردازیم.
معاینه فیزیکی
ابتدا پزشک از شما یک معاینه فیزیکی به عمل آورده، تورم و هرگونه تغییر شکل مفاصل را مورد بررسی قرار میدهد.
آزمایش خون
یکی دیگر از مواردی که به تشخیص روماتیسم کمک زیادی میکند، آزمایش خون است که پزشک ممکن است برای شما تجویز کند.
تصویربرداری
همچنین ام آر آی، رادیوگرافی و سونوگرافی از جمله ابزارهای تصویربرداری هستند که باعث میشوند آسیبهای مفصلی را به خوبی نشان دهند.
عوارض روماتیسم مفصلی چیست؟
شما عزیزان باید دقت کنید افرادی که مبتلا به روماتیسم هستند، این بیماری در آنها میتواند منجر به چندین بیماری دیگر شود که در نتیجه ممکن است دچار علائم اضافی دیگری نیز شوند که گاهی اوقات میتواند کیفیت زندگی آنها را تحت تأثیر قرار دهد.
عوارض احتمالی این بیماری شامل سندروم تونل کارپال، التهاب نواحی دیگر بدن مانند ریهها، قلب و چشمها، افزایش خطر حمله قلبی و سکته مغزی است.
البته اگر این بیماری به خوبی کنترل شده باشد، خطر ابتلا به اینگونه عوارض تا حد زیادی کاهش مییابد.
درمان آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی
در همین ابتدا شما عزیزان باید بدانید که مهمترین هدف درمان روماتیسم کاهش درد و تورم مفاصل است. در واقع انجام روشهای درمانی باید به حفظ بهبود عملکرد آن کمک زیادی کند. همچنین به کاهش آسیب مفصل کند شد یا متوقف شود. هنگامی که التهاب مفاصل کنترل شود، در نتیجه درد شما کاهش یافته و از طرفی کیفیت زندگی شما بهبود مییابد.
بنابراین هرچه زودتر درمان اینگونه بیماریها را شروع کنید تا احتمال آسیب دائمی آن کمتر شود.
نحوه جلوگیری از آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی
احتمالاً این سؤال برای شما ایجاد شده که چگونه از روماتیسم مفصلی میتوان جلوگیری کرد؟
از آنجایی که روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی است، در نتیجه بر کیفیت زندگی افراد نیز تأثیر میگذارد. اما کافی است شما برخی از تغییرات در سبک زندگی یا عادت روزمره خود ایجاد کنید، در نتیجه به میزان زیادی خطر ابتلا به این بیماری کاهش مییابد. در ادامه این مطلب راهکارهایی را برای شما شرح میدهیم تا از این بیماری پیشگیری شود.
ترک سیگار
یکی از عوامل خطر اصلی برای ابتلا به روماتیسم مفصلی، سیگارکشیدن است. بنابراین سعی کنید آن را ترک کنید. در این صورت نه تنها خطر ابتلا به بیماری در شما کاهش یافته، بلکه اگر مبتلا به آن باشید علائم آن نیز به میزان زیادی بهبود مییابد. در این خصوص میتوانید از مشاورههای پزشکی استفاده کنید یا اینکه داروهای جایگزین نیکوتین را در برنامه روزانه خودتان قرار دهید.
تغذیه مناسب
یکی دیگر از مواردی که در پیشگیری از روماتیسم مفصلی نقش ویژهای دارد، تغذیه مناسب است. مصرف غذاهای ضدالتهابی مانند میوهها، سبزیجات و غلات کامل که دارای آنتی اکسیدان هستند، همچنین مصرف ماهیهای چرب مانند سالمون باعث پیشگیری از این بیماری میشود. از آنجایی که مصرف نمک زیاد نیز باعث تشدید التهاب میشود، بنابراین نیاز است که از هرگونه غذاهای فرآوری شده پرهیز کنید. همچنین از غذاهایی که با ادویههای طبیعی درست شده استفاده کنید.
مدیریت وزن
از آنجایی که اضافه وزن باعث ایجاد فشار بیشتر بر روی مفاصل میشود، در نتیجه خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی در شما افزایش مییابد. بنابراین سعی کنید با ورزش منظم و رژیم غذایی متعادل از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید.
مراقبت از دندانها
شاید برایتان عجیب باشد؛ اما باید بدانید که بهداشت دهان و دندان نیز با رماتیسم مفصلی کاملاً در ارتباط است. از آنجایی که بیماریهای لثه التهاب را افزایش میدهد، در نتیجه سعی کنید بهداشت دهان را رعایت کنید و با مسواک زدن مناسب و مراجعه به دندانپزشک احتمال ابتلای بیماری را کاهش دهید.
اجتناب از مواجهه با عوامل محیطی مضر
شما عزیزان باید بدانید که هرگونه آلودگی هوا، دود سیگار و مواد مخدر خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را تا حد زیادی افزایش میدهد. بنابراین سعی کنید از این عوامل دور بمانید. اگر مجبور هستید در محیطی قرار بگیرید که اینگونه آلودگیها وجود دارند، از تجهیزات حفاظتی استفاده کنید
مدیریت استرس
شما عزیزان باید بدانید که استرس یکی از عوامل محرک برای بروز هرگونه علائم مرتبط با روماتیسم مفصلی است. بنابراین سعی کنید آن را کنترل کرده، مدیتیشن و یوگا را در برنامه روزانه خودتان قرار دهید. همچنین اگر در طبیعت وقت بگذرانید، باعث کاهش تنش و استرس شما میشود.
زمان مراجعه به پزشک
اگر شما متوجه شدید علائمی که دارید مرتبط با روماتیسم مفصلی است، یا نگران این موضوع هستید که ممکن است به این بیماری مبتلا شده باشید، در اسرع وقت به متخصص مراجعه کنید. البته میتوانید در ابتدا به پزشک عمومی مراجعه کنید، چنین پزشکی اگر تشخیص بدهد، شما را به یک روماتولوژیست متبحر ارجاع میدهد. شما عزیزان باید بدانید اگر این بیماری را سریع تشخیص دهید، بهبودی زودتر حاصل میشود.
نظرات مردم در مورد روماتیسم مفصلی
در این بخش به بررسی نظرات مردم در مورد روماتیسم مفصلی میپردازیم.
♦ یکی از افراد پیام داده که من دچار روماتیسم هستم و دارو مصرف میکنم. به متخصص روماتولوژی هم مراجعه کردم. سؤال من این است که آیا گوشت قرمز باعث درد التهاب مفاصل میشود؟
پاسخ این است که بله دوست عزیز گوشت قرمز ممکن است در برخی از افراد التهاب ایجاد کرده و همچنین باعث درد شود. بنابراین بهتر است که از غذاهای ضدالتهاب مانند سبزیجات، غلات کامل، میوهها و ماهیهای چرب مصرف کنید. همچنین روغن زیتون و مصرف آنتی اکسیدانها برای شما مفید باشد.
♦ یکی دیگر از افراد پیام داده که من ۳۸ سال سن دارم حدود ۵ سال است که دچار بیماری پارکینسون شدم. مفاصلم بسیار درد میکند، آیا ممکن است این درد ناشی از روماتیسم مفصلی باشد؟
پاسخ این است که بله دوست عزیز ممکن است درد مفاصل شما به دلیل روماتیسم باشد. اما حتماً سعی کنید به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق درد شما شناسایی شده و درمان مناسب برای شما اتخاذ شود.
♦ فرد دیگری پیام داده که من دچار روماتیسم ستون فقرات هستم. آیا استخر برای من مفید است یا خیر؟
پاسخ این است که بله رماتیسم برای ستون فقرات بسیار مفید است، زیرا نه تنها حرکات شما را آسانتر کرده، بلکه فشار وارد بر ستون فقرات را نیز کاهش میدهد.
♦ یکی دیگر از افراد پیام بده که من ۱۵ سال سن دارم و بدنم خیلی درد میکند. حتی بیمارستان هم بستری شدم و به بهترین دکترها مراجعه کردم. اگر ممکن است مرا راهنمایی کنید که چگونه از این درد خلاص شوم!
پاسخ این است که سعی کنید داروهایی که پزشک تجویز کرده را طبق دستور مصرف کنید. درمان خودتان را رها نکنید و آن را ادامه دهید. به هیچ وجه استرس نداشته باشید میتوانید یوگا، مدیتیشن یا هرگونه فعالیتهای آرام کننده را در طی روز انجام دهید. حتماً استراحت کافی و خواب با کیفیت داشته باشید. تغذیه سالم را در برنامه روزانه خودتان قرار دهید. صبوری کنید تا بهبودی شما حاصل شود.
♦ یکی دیگر از افراد پیام داده که من دو ماهی است که رگهای پشت ران پاهایم گرفته بود. پس از دو ماه کم کم گرفتگی و درد زانوها، دستها، مچ، آرنج و سرشونههایم شروع شد. حتی از باسن به بالا کمرم درد میکند و نمیتوانم خواب راحتی داشته باشم. گاهی اوقات انگشتان پاهایم نیز درد گرفته و ورم میکند. انگشتان دستهایم نیز قدرت خم شدن ندارند و به شدت درد میکنند. در روستا زندگی میکنم، فقط یک درمانگاه معمولی وجود دارد. این روزها مبتلا به افسردگی هم شدهام. کلاً اعتماد به نفسم را از دست دادم و حتی قادر به نشستن سر سفره و دستشویی هم نیستم. اگر امکان دارد مرا راهنمایی کنید.
پاسخ این است که دوست عزیز شما باید به متخصص روماتولوژی مراجعه کنید و آزمایشهای مخصوص آن را انجام دهید تا متوجه شوید که رماتیسم دارید یا خیر. به طور کلی احتمال اینکه دچار روماتیسم مفصلی شده باشید وجود دارد. اما نباید نگران باشید؛ زیرا با مصرف دارو علائم شما کنترل میشود.
♦ یکی دیگر از افراد پیام داده خواهر من یک سال است که دچار روماتیسم مفصلی شده و دارو مصرف میکند، اما هر روز بدتر میشود. کورتون نیز مصرف میکند که باعث ناباروری میشود. هرچند از این موضوع بسیار ناراحت است، اما چارهای نیست. اگر امکان دارد او را راهنمایی کنید تا وضعیتش بهتر شود.
پاسخ این است که برای درمان دارویی حتماً باید به پزشک متخصص روماتولوژی مشورت کنید، ما نمیتوانیم برای شما هیچگونه دارویی تجویز کنیم؛ اما برای کاهش درد و خشکی مفاصل انجام فیزیوتراپی بسیار کمک کننده است.
♦ فرد دیگری پیام داده که من چندین شب است که دست و پاهایم درد میگیرد و نمیتوانم بخوابم. به نظر شما علت آن چیست؟
پاسخ این است که ممکن است اینگونه دردها به دلیل فعالیتهای روزانه یا هرگونه استرس و اضطرابی باشد که در طی روز دارید، اما اگر ادامهدار شد باید به پزشک مراجعه کنید. اگر درد شما رو به کاهش رفت، باید بدانید که جدی نیست و خوب میشوید.
♦ یکی دیگر از افراد پیام داده که من چندین روز است در بالای ران احساس سوزش و داغی شدید دارم و کشاله رانم نیز درد میکند. نوار عصب و ام آر آی دادم گفتند که دیسک خفیف دارم که البته این علائم مربوط به آن نمیشود. به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کردم که به من گفتند به روماتولوژیست باید مراجعه کنم. به نظر شما این مشکل من به چه دکتری ارتباط دارد.
پاسخ این است که اگر به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کردید و چنین فردی شما را به متخصص روماتولوژیست ارجاع داده، بنابراین باید از نظر روماتیسم مورد بررسی قرار گیرید. در این صورت باید به پزشک روماتولوژیست مراجعه کنید.
♦ من ۳۰ سال سن دارم. برای مدتی تنش عصبی و استرس زیادی داشتم. البته مشکلات هورمونی هم دارم. ماهی یک بار الی دو بار در خواب یک رگی در ساق پاهایم میگیرد و از شدت دردی که دارد از خواب بیدار میشوم. برای مدت ۱۰ دقیقه حتی نمیتوانم پاهایم را تکان بدهم. به مدت یک هفته است زانوهایم درد میکند. حتی مچ پاهایم نیز درد گرفته است. به نظر شما ممکن است علائم روماتیسم باشد؟
پاسخ این است که با توجه به علائمی که شما ذکر کردید ممکن است مبتلا به درگیری اعصاب پا در ناحیه کمر شده باشید که درد آن به پای شما نیز منتشر شده است. البته ممکن است این درد از ناحیه کمر نباشد. در هر صورت شما باید به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق آن مشخص شود.
سؤالات متداول در مورد روماتیسم مفصلی
در این بخش به بررسی سؤالات متداول در مورد روماتیسم مفصلی میپردازیم.
سن ابتلا به روماتیسم چه زمانی است؟
معمولاً در سنین ۳۰ تا ۶۰ سالگی افراد مبتلا به این بیماری میشوند. البته اگر کودکان، بزرگسالان و جوانانی که بین ۱۶ تا ۴۰ سال دارند مبتلا به این بیماری شوند به آن آرتریت روماتوئید زودرس YORA و افرادی که پس از ۶۰ سالگی به آن مبتلا میشوند، آرتریت روماتوئید دیررس LORA گفته میشود.
آیا خشکی کف پا در هنگام صبح ممکن است جزو علائم روماتیسم محسوب شود؟
پاسخ این است که هرچند خشکی کف پای صبحگاهی، ممکن است علامت روماتیسم باشد، اما به دلیل چربی خون نیز ایجاد میشود. شما به دلیل خشکی کف پا نمیتوانید بگویید که مبتلا به روماتیسم شدهاید. بلکه باید به پزشک مراجعه کنید تا پس از آزمایشات خون ارزیابی کاملی از شما صورت گیرد.
برای درمان روماتیسم مفصلی چه غذاهایی مفید است؟
معمولاً غذاهایی که حاوی ویتامین سی، امگا ۳ و آنتیاکسیدانها هستند، باعث کاهش علائم بیماری شده و در نتیجه التهاب و درد شما بهبود مییابد.
خطرناکترین نوع روماتیسم مفصلی چیست؟
اگر روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید باعث آسیب به قلب و ریهها شود، ممکن است بسیار خطرناک باشد.
بیمارانی که مبتلا به روماتیسم مفصلی هستند چقدر عمر میکنند؟
این بیماران میتوانند عمر طولانی و با کیفیتی داشته باشند. اما شما باید بدانید که اگر آن را مدیریت و کنترل نکنید، ممکن است به عوارضی مانند نارسایی کلیوی و قلبی دچار شوید.
چه غذاهایی برای روماتیسم مفصلی مضر است؟
از آنجایی که برخی از خوراکیها باعث تشدید عوارض روماتیسم مفصلی میشود، در نتیجه اینگونه بیماران باید از آنها پرهیز کنند. به عنوان مثال مقادیر زیادی شکر و محصولات شیرین مانند شکلات، بیسکویت، کیک و نانهای شیرین باعث میشود، التهاب اینگونه افراد افزایش یابد. غذاهای پرسدیم و نمک، همچنین انواع سسها و ترشیها، غذاهای فرآوری شده و هرگونه تنقلات باعث تشدید التهاب میشود. همچنین غذاهای پرپروتئین حیوانی مانند مصرف بیش از حد تخم مرغ، مرغ، گوشت قرمز چرب و محصولات لبنی با چربی بالا عوارض این بیماری را تشدید میکنند.
آیا میتوان از ابتلا به روماتیسم مفصلی پیشگیری کرد؟
برخی از عوامل مانند ژنتیک را نمیتوان تغییر داد و شما ممکن است از نظر ژنتیکی مبتلا به این بیماری شده باشید. اما همانطور که در این مطلب به آن اشاره شد با تغییر سبک زندگی میتوان احتمال ابتلا به آن را کاهش دهید. به عنوان مثال سیگار نکشید، وزن خودتان را کنترل کنید، همچنین رژیم غذایی سالم داشته باشید.
سخن پایانی
روماتیسم مفصلی یک بیماری مزمن محسوب میشود که نیاز به تشخیص زود هنگام و در ادامه درمان مناسب دارد. اگر از علائم اولیه آن آگاهی کامل داشته باشید، میتوانید سریعتر به پزشک مراجعه کنید و بهبودی شما زودتر حاصل شود. همانطور که در این مطلب از مجله جوان ایرانی به آن اشاره شد، میتوانید سبک زندگی خودتان را بهبود بخشید. در هر صورت شما باید بدانید که پیشگیری بهتر از درمان است، بنابراین این بیماری را جدی بگیرید. اگر شما عزیزان نیز تجربهای در این مورد دارید میتوانید در انتهای مقاله بخش نظرات، پیام خودتان را ثبت کنید.
