لجبازی در سالمندان ممکن است ناشی از تغییرات روانی، جسمی و اجتماعی باشد که به دلیل افزایش سن ایجاد می‌شود. این نوع رفتارها ممکن است به دلیل ترس از تغییرات یا حتی مشکلات شناختی؛ مانند زوال عقل یا هرگونه احساس از دست دادن استقلال ایجاد شود. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به بررسی علت لجبازی در سالمندان پرداخته و راهکارهای کاهش این نوع رفتارها را به طور کامل شرح می‌دهیم.
علت لجبازی در سالمندان
به طور کلی لجبازی در سالمندان ناشی از عوامل متعددی است که در ادامه این مطلب به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
از دست دادن استقلال
از آنجایی که برخی از سالمندان احساس می‌کنند که دیگر نمی‌توانند تصمیمات مهم زندگی خودشان را بگیرند و استقلال خودشان را از دست می‌دهند، ممکن است شروع به لجبازی کنند. در واقع آنها احساس وابستگی بیشتری به دیگران کرده و نیاز به مراقبت‌های بیشتری دارند.
ترس از تغییر و مرگ
تغییرات ناگهانی در زندگی سالمندان مانند از دست دادن دوستان یا همسر و مواردی از این قبیل، ممکن است باعث ایجاد اضطراب و هرگونه احساس ناامنی در آنها شود. به طور کلی ترس از مرگ و اینگونه تغییرات ناگهانی باعث ایجاد لجبازی در سالمندان می‌شود.
تغییرات دارویی و هورمونی
یکی دیگر از مواردی که باعث لجبازی سالمندان می‌شود، تغییرات هورمونی ناشی از پیری یا هرگونه عوارض جانبی داروها است.
مشکلات جسمی و بیماری‌های مزمن
هرگونه درد یا ناراحتی‌های جسمی و مزمن باعث ایجاد خشم و لجبازی آنها می‌شود. به طور کلی مشکلات جسمی بر خلق و خوی سالمندان تأثیر می‌گذارد.
احساس طرد شدن
برخی از سالمندان احساس می‌کنند که به دلیل پیری دیگر اطرافیان ارزشی برای آنها قائل نیستند. در نتیجه برای اینکه توجه دیگران را جلب کنند، لجبازی می‌کند.
مشکلات شناختی
بیماری‌های شناختی؛ مانند آلزایمر یا زوال عقل نیز ممکن است باعث ایجاد لجبازی در سالمندان شود. در واقع سالمندانی که مبتلا به این بیماری‌ها می‌شوند، قدرت تصمیم‌گیری و هرگونه پردازش اطلاعات را از دست می‌دهند. در نتیجه باعث بروز رفتارهای غیرقابل‌پیش‌بینی خواهد شد.
تنهایی و انزوا یکی دیگر از عوامل مهم در بروز لجبازی سالمندان این است که آنها ممکن است احساس تنهایی یا انزوا کنند. در نتیجه برای اینکه توجه دیگران را به سمت خودشان جلب کنند یا اینکه ابراز ناراحتی از این وضعیت کنند، شروع به لجبازی می‌کنند.
نحوه برخورد با والدین لجباز و سالخورده
در ادامه این مطلب راهکارهای نحوه برخورد با سالمندان لجباز را شرح می‌دهیم.
صبور بودن
در هنگام برخورد والدین مسن و لجباز سعی کنید صبور باشید. البته توقع نداشته باشید که در یک جلسه و اولین مکالمه تمامی نگرانی‌ها و مشکلات شما حل شود. نگرانی‌های خودتان را به تدریج با والدین در میان بگذارید. ارائه اطلاعات بیش از حد در یک مکالمه باعث ترس از دست دادن اطلاعات توسط والدین می‌شود. به ویژه اگر آنها دچار زوال عقل و اختلال شناختی هستند، ممکن است نتوانند اطلاعات زیادی را به طور کامل پردازش کنند.
ارزش قائل شدن
به هیچ وجه به افراد مسن فشار وارد نکنید، آنها را اذیت نکرده و همیشه در حال نق زدن نباشید. فریاد زدن، هر گونه مشاجره و جر و بحث یا به هم کوبیدن درها و مواردی از این قبیل، باعث آسیب جدی به رابطه بین شما با آنها می‌شود. بنابراین سعی کنید به عزیزان خودتان قدرت دهید به آنها نشان دهید که برای نظراتشان ارزش قائل هستید و گاهی اوقات احساسات آنها را تأیید کنید.
کاهش انتقاد و قضاوت
دقت کنید سالمندان لجباز اگر مورد انتقاد و قضاوت قرار بگیرند، در حالت تدافعی قرار گرفته و رفتار شما برایشان جالب نیست. به عنوان مثال هیچ‌وقت به افراد سالمند نگویید که شما نمی‌دانید چگونه زندگی خودتان را مدیریت کنید. بلکه مثلاً می‌توانید در مورد کاهش وزن به او بگویید من احساس می‌کنم شما به اندازه کافی غذا نمی‌خورید که دچار کاهش وزن شده‌اید. در این صورت کاملاً ملایم با آنها صحبت کنید تا احساس لجبازی در آنها ایجاد نشود.
حفظ کردن آرامش
در هر شرایطی سعی کنید آرامش خودتان را حفظ کنید. اگر از چیزی نگران هستید، آن را با آرامش، عشق و محبت بیان کنید. به سالمندان اطمینان بدهید که هرگونه تغییری نتیجه خوبی نخواهد داشت.
کمک گرفتن از دیگران
اگر خودتان دچار ناامیدی و هرگونه ترس در برخورد با والدین سالخورده شده‌اید، سعی کنید با لجبازی آنها کنار بیایید. در اینگونه مواقع نیاز است که از یک فرد دیگر کمک بگیرید. حتی می‌توانید به مشاور نیز مراجعه کنید.
رفتار صحیح
با انواع سالمندان لجباز، نیز مانند بزرگسالان رفتار کنید. اگر رفتار شما با آنها مانند کودکان باشد، ممکن است باعث ناراحتی شما و والدینتان بشود. شما عزیزان باید بدانید که والدینتان بالغ هستند و به آنها در مکالماتی که دارید، گزینه‌های زیادی برای تصمیم گیری بدهید.
احترام گذاشتن به نظرات سالمندان
در نهایت ممکن است نتوانید هیچ کاری برای تغییر نظر والدین انجام دهید. در این مورد هیچ اشکالی ندارد، زیرا والدین شما نیز بزرگسالانی هستند که حق دارند خودشان تصمیم بگیرند. گاهی اوقات بهترین کاری که شما باید انجام بدهید، این است که به نظرات آنها احترام بگذارید.
تغذیه مناسب
یکی دیگر از راهکارهای کاهش لجبازی در سالمندان تغذیه مناسب است. از آنجایی که مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم، ویتامین دی یا پروتئین باعث تقویت عضلات و استخوان‌ها شده، درنتیجه از میزان لجبازی سالمندان نیز کاسته می‌شود.
استفاده از تکنیک‌های آرامبخش
استفاده از هرگونه تکنیک‌های آرامبخش مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق باعث کاهش اضطراب سالمندان شده و به مدیریت استرس آنها کمک زیادی می‌شود. در واقع اینگونه تمرینات ساده باعث آرامش ذهن آنها شده و در نتیجه میزان لجبازی سالمندان را کاهش می‌دهد.
ایجاد سرگرمی
سعی کنید برای سالمندان فعالیت‌های گروهی و سرگرمی فراهم کنید تا نه تنها احساس مفید بودن داشته باشند، بلکه از میزان لجبازی آنها نیز کاسته شود. در واقع می‌توانید در کلاس‌های آموزشی هنری شرکت کنید، با آنها ارتباط اجتماعی مؤثر داشته و روحیه بهتری به دست آورید.
شوخ طبع بودن
سعی کنید گاهی با سالمندان شوخی کنید و آنها را بخندانید. خنده نه تنها بر هر درد بی‌درمانی دواست، بلکه باعث کاهش هرگونه تنش و استرس خواهد شد. در این صورت باید دقت کنید که این شوخ‌طبعی شما توهین‌آمیز یا تحقیرآمیز نباشد.
مراقبت از خودتان
اگر برخورد طولانی مدت با سالمندان لجباز داشته باشید، باید بدانید که ممکن است برای شما بسیار خسته‌کننده باشد و حتی انرژی زیادی را از شما بگیرد. در نتیجه حتماً سعی کنید از یک پرستار یا هر شخص دیگری مانند خواهر و برادر نیز کمک بگیرید و بخشی از کارها را به عهده آنها بگذارید. حتی در این مورد می‌توانید به مشاور مراجعه کنید و از او کمک بگیرید که چگونه با این نوع سالمند برخورد کنید.
شنونده خوبی باشید
اگر بخواهید در تمامی بحث‌هایی که با سالمندان لجباز دارید، برنده شوید احتمالاً باعث بدتر شدن شرایط خواهید شد. بنابراین سعی کنید به هر طریقی که مانده اوضاع را آرام کنید. بیشتر به حرف‌های سالمندان گوش دهید. بر روی راه حلی که هر دوی شما توافق دارید بحث کنید. در این مورد حتی می‌توانید تماس چشمی نیز برقرار کرده و صحبت‌های آنها را قطع نکنید.
انتخاب زمان درست برای گفتگو
سعی کنید زمان مناسبی که حال سالمندان خوب است، با آنها صحبت کنید. همچنین اگر حال روحی شما خوب نیست و احساس خوبی ندارید، می‌توانید زمان دیگری را برای گفتگو با سالمندان انتخاب کنید. به عنوان مثال زمانی که آن فرد دچار استرس شده یا موضوعی او را ناراحت کرده، زمان مناسبی برای گفتگو نیست.
دلایل خواب زیاد در سالمندان چیست؟ نحوه پیشگیری از بی‌حالی را در این مطلب بخوانید:
دلایل خواب زیاد در سالمندان چیست؟
رفتارهای سالمندان لجباز چگونه است؟
در ادامه این بخش به بررسی رفتارهای سالمندان لجباز می‌پردازیم و راهکارهایی برای بهبود اینگونه رفتارها را بیان می‌کنیم.
حمام نکردن
یکی از مهمترین مواردی که سالمندان نسبت به آن مخالفت می‌کنند، حمام کردن است. در واقع ممکن است آنها به دلیل اینکه تماس با آب باعث ناراحتی‌شان می‌شود، احساس ناامنی کرده یا اینکه تمایل به حفظ حریم شخصی خودشان دارند. اگر در استفاده از حمام، مقاومت می‌کنند، باید با آنها صحبت کنیم تا با طرز فکرشان آشنا شویم. خیلی مهربان و محترمانه از او علت حمام نکردنش را بپرسید. از فرد سالمند سؤال کنید که آیا چیزی باعث ناراحتی شما می‌شود؟ آیا دمای حمام مناسب نیست؟ چه مشکلی برای حمام رفتن دارید؟ در پایان سعی کنید مسائل آنها را بررسی کرده و مشکلاتشان را رفع کنید.
عدم مراجعه به پزشک
برخی از سالمندان علاقه‌ای به مراجعه به پزشک ندارند. شما عزیزان باید بدانید که اگر نیاز به پیگیری منظم بیماری آنها و تنظیم دارو وجود دارد، سالمندان را متقاعد کنید تا به پزشک مراجعه کنند.
عدم‌پذیرش کمک
برخی از سالمندان هیچ‌گونه کمکی را قبول نمی‌کنند. اگر شخصی قصد داشته باشد که به آنها دارو بدهد، آنها این کمک را رد کرده و هیچ تمایلی ندارند که دیگران به آنها کمک کنند.
رفتارهای توهین آمیز
یکی دیگر از رفتارهای نامناسب سالمندان که به دلیل لجبازی ایجاد می‌شود، رفتارهای توهین‌آمیز آنها است. حتی گاهی اوقات اینگونه رفتارها از یک مشکل روانی ناشی می‌شود که آن فرد سالمند سال‌ها با آن مشکل زندگی کرده است. با این حال اگر اینگونه رفتارها را پیدا کردید، سعی کنید تا زمانی که آن فرد به حال روحی مناسبی دست یابد، آن صحنه را ترک کنید. به خودتان استراحت دهید، سپس یک زمان دیگری با آنها گفتگو کنید. همچنین شما عزیزان باید بدانید که استفاده از کلمات رکیک و آزاردهنده ممکن است ناشی از زوال عقل یا آلزایمر نیز باشد. بنابراین اگر با اینگونه رفتارها برخورد کردید، حتماً با پزشکشان در این مورد صحبت کنید.
عدم خرج کردن پول
یکی دیگر از لجبازی‌های سالمندان این است که گاهی اوقات آنها هیچ تمایلی به خرج کردن پول ندارند. برخی از آنها به شدت صرفه‌جویی می‌کنند و حتی قصد خرید داروهایشان را ندارند. همچنین ممکن است کولر را مکرراً خاموش کنند. سعی کنید در چنین مواقعی به مشاور مراجعه کنید تا از او کمک بگیرید. همچنین اگر احساس می‌کنید که آن فرد به دلیل زوال عقل نمی‌تواند تصمیمات خوبی بگیرد، پزشک او را در جریان قرار دهید.
امتناع از خوردن و آشامیدن
برخی از سالمندان به دلیل افسردگی یا هرگونه حرکت‌های آگاهانه تمایلی به خوردن و آشامیدن ندارند. این مورد را جدی بگیرید و اگر با آن مواجه شدید، حتی به آنها اصرار کنید که غذای خودشان را میل کنند. اما اگر متوجه هرگونه کاهش وزن، احساس ضعف و عدم توانایی برای انجام کارهای روزمره شدید، حتماً از یک پزشک متخصص نوبت بگیرید و به مطب مراجعه کنید.
تعویض لباس
یکی دیگر از مواردی که سالمندان با آن لجبازی می‌کنند، عوض نکردن لباس‌ها است. در واقع آنها به دلیل زوال عقل، افسردگی، بی‌انگیزگی و مواردی از این قبیل تمایلی به عوض کردن لباس‌هایشان ندارند. در این صورت باید از آنها سؤال کنید که مشکل شما برای تعویض لباس‌ها چیست؟ به آنها بگویید با اینکه لباس‌های شما کثیف هستند، چرا شما تمایلی به تعویض آن ندارید. سعی کنید آن مدل از لباس‌هایی که سالمندان دوست دارند، را بیشتر تهیه کنید و در دسترس آنها قرار دهید. اگر آنها تمایل به پوشیدن لباس‌های یکسان دارند، ممکن است نشانه‌ای از آلزایمر، از دست دادن حافظه و اختلال در مهارت تصمیم گیری باشد.
استفاده نکردن از عصا
با اینکه عصا برای کاهش خستگی سالمندان بسیار مفید است، آنها احساس می‌کنند که اگر از عصا استفاده کنند، در واقع معلول جسمی حرکتی هستند. به همین دلیل بسیار سرسختی و لجبازی در استفاده از آن دارند. اما شما عزیزان باید به آنها بگویید که این طرز تفکر صحیح نیست، البته سعی نکنید که سالمندان را مجبور کنید که از عصا استفاده کنند، بلکه این ابزار مفید را به آنها بدهید و اجازه دهید خودشان تصمیم بگیرند که از آن استفاده کنند یا خیر. به سالمندان خود بگویید که استفاده از عصا به کمتر لیز خوردنشان کمک کرده و باعث سهولت در حرکت آنها می‌شود.
پیشگیری از تحلیل عضلات در سالمندی چگونه است؟ (نکات مهم)
پیشگیری از تحلیل عضلات در سالمندی
زمان مراجعه به پزشک
گاهی اوقات حتی فرزندان نیز با والدین سالخورده و لجباز دچار مشکل می‌شوند. در چنین مواقعی حتماً باید از یک متخصص کمک بگیرید. اینگونه پزشکان به عنوان میانجی عمل کرده و به شما کمک می‌کنند تا ارتباط بهتری با سالمندان برقرار کنید. در این مورد به هیچ وجه سهل انگاری نکنید، زیرا لجبازی سالمندان ممکن است باعث آسیب‌های زیادی به خودشان شود و سلامتی آنها را تهدید کند.
سخن پایانی
به روش‌های مختلفی می‌توان لجبازی در سالمندان را کاهش داد. ابتدا باید نیازهای روانی و جسمی آنها را درک کنید و با ارائه حمایت‌های مناسب اینگونه رفتارهای مخرب را کاهش داده تا به بهبود روابط خانوادگی کمک زیادی کنید. به آنها احساس امنیت بدهید، همچنین از طریق تغییر نگرش و ارتقا ارتباطات باعث شوید که زندگی سالمندان از کیفیت بیشتر برخوردار شده و حتی روابط آنها با دیگران بسیار سازنده‌تر شود. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به نکات کلیدی برای کاهش لجبازی در سالمندان پرداختیم. اگر هرگونه تجربه‌ای در این مورد دارید، می‌توانید در انتهای مقاله بخش نظرات پیام خودتان را ثبت کنید.
منابع:
https://www.tcare.ai/post/top-8-tips-for-dealing-with-stubborn-aging-parents
https://thegreenfields.org/8-expert-tips-for-aging-parents-that-wont-listen/
https://www.arborcompany.com/blog/18-tips-for-dealing-with-stubborn-aging-parents
Dealing With A Stubborn And Irrational Aging Parent: 14 Tips
